คู่มือเยี่ยมบ้าน

25 ความรู้ที่ส�ำคัญต่อการดูแลแม่ช่วงตั้งครรภ์และการเลี้ยงดูลูก พ่อแม่ทุกคนล้วนปรารถนาให้ลูกมีสุขภาพแข็งแรง มีอารมณ์ที่แจ่มใสเบิกบาน มีพัฒนาการสมวัย พร้อม จะเติบโตขึ้นในสังคม และประสบความส�ำเร็จในชีวิต เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ดังกล่าว เด็กจ�ำเป็นต้องได้รับการดูแล เอาใจใส่เป็นพิเศษตั้งแต่ในท้องแม่ ช่วงขวบปีแรกเป็นช่วงเวลาที่ส�ำคัญของการพัฒนาทักษะพื้นฐานต่างๆ แม่มี บทบาทหลักในการสร้างพื้นฐานที่ดีให้ลูกได้ เริ่มต้นจากการดูแลสุขภาพระหว่างตั้งครรภ์ และช่วงหลังคลอด ที่แม่ ต้องปรับตัวหลายอย่างเพื่อดูแลลูกน้อย ไม่ว่าจะเป็นการให้นม การดูแลอย่างใกล้ชิดทุกด้าน เพราะลูกยังช่วยเหลือ ตัวเองไม่ได้ สิ่งเหล่านี้อาจท�ำให้แม่เหน็ดเหนื่อยและละเลยที่จะดูแลสุขภาพของตัวเอง บางคนอาจมีความเครียด ที่ไม่สามารถดูแลลูกได้อย่างที่คาดหวัง แม้ว่าพยายามอย่างเต็มความสามารถแล้ว ซึ่งสถานการณ์เหล่านี้นอกจาก จะส่งผลกระทบต่อแม่แล้ว ยังส่งผลต่อสุขภาพและพัฒนาการของลูกอีกด้วย จากภาพที่ 1 แสดงให้เห็นว่าปัจจัยที่น�ำไปสู่การเป็นแม่ที่มีสุขภาพดี ได้แก่ 1. ดูแลสุขภาพกาย แม่ควรรับประธานอาหารที่เหมาะสม การพักผ่อนที่เพียงพอ บ่อยครั้งที่แม่ใช้เวลาทั้งหมด ในการดูแลลูกจนละเลยสุขภาพของตัวเอง ซึ่งอาจท�ำให้ตัวเองเจ็บป่วยได้ มีการศึกษาพบว่าแม่ที่มีสุขภาพ ไม่แข็งแรงจะเพิ่มความเสี่ยงต่อการให้ก�ำเนิดทารกที่มีน�ำหนักตัวน้อย และปัญหาสุขภาพอื่นๆอีกมากมาย 2. ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างแม่กับลูก ลูกจะมีสุขภาพที่ดีมิได้เกิดจากการรับประทานอาหารที่เหมาะสมเท่านั้น แต่จะเกิดขึ้นได้จากการดูแลอย่างใกล้ชิดจากแม่ แม่สามารถตอบสนองความต้องการของลูกได้ เช่น การกอดและ ปลอบอย่างอ่อนโยนเมื่อลูกกลัว การมองหน้า ยิ้ม ส่งเสียงคุยอย่างมีความสุขระหว่างให้นมลูก การที่แม่สร้าง ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างดูแลลูก นอกจากจะส่งผลดีต่ออารมณ์เด็กแล้ว ยังช่วยให้แม่บรรเทาความเหน็ดเหนื่อยและ มีความสุขมากขึ้นเมื่อได้เห็นรอยยิ้มของลูก 3. ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างแม่และครอบครัว สมาชิกในครอบครัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งสามี หรือ ปู่ ย่า ตา ยาย มีความส�ำคัญอย่างยิ่งที่จะช่วยแบ่งเบาภาระในการดูแลลูก และเป็นผู้สนับสนุนให้แม่มีก�ำลังใจในการดูแล ลูก ครอบครัวควรช่วยเหลือให้แม่สามารถปรับตัวในการดูแลลูก และแม่ควรใช้เวลากับสมาชิกในครอบครัวบ้าง แม่ที่มีความเครียดมักจะแยกตัวท�ำให้ความสัมพันธ์ห่างเหินกับครอบครัว ไม่ได้รับการช่วยเหลือและเพิ่มความเสี่ยง ต่อภาวะซึมเศร้าและปัญหาสุขภาพของทั้งแม่และลูก ภาพที่ 1 องค์ประกอบของการดูแลสุขภาพของแม่ เรื่องที่ 1 ความรู้ทีส�ำคัญต่อการดูแลคุณแม่ช่วงตั้งครรภ์และการเลี้ยงดูลูก