คู่มือเยี่ยมบ้าน

2 จากข้อมูล ข้างต้น ภาวะซึมเศร้ามารดาในช่วงตั้งครรภ์และหลังคลอด (Postpartum Depression) เป็น ปัจจัยเสี่ยงที่ส�ำคัญข้อหนึ่งต่อปัญหาการเจริญเติบโต และพัฒนาการที่ล่าช้าในเด็ก อีกทั้งยังส่งผลกระทบ ด้านลบต่อเด็กและสังคมได้อีกหลายรูปแบบ อย่างไรก็ตามแม้จะมีข้อแนะน�ำจากองค์การอนามัยโลกชัดเจน แต่การด�ำเนินงานในประเทศไทยยังขาดระบบในการคัดกรอง ช่วยเหลือ และติดตามเด็กกลุ่มนี้ ในขณะที่กลุ่มของ แม่ที่มีเศรษฐานะยากจนต้องเผชิญกับปัญหาสังคมในด้านต่างๆ และยากต่อการเข้าถึงบริการทางด้านสุขภาพ รัฐบาลเล็งเห็นความส�ำคัญ จึงได้ด�ำเนินงานโครงการเงินอุดหนุนเพื่อการเลี้ยงดูเด็กแรกเกิด โดยคาดหวังว่าเด็ก ที่ได้รับเงินอุดหนุนเพื่อการเลี้ยงดูเด็กแรกเกิด จะได้รับการเลี้ยงดูที่มีคุณภาพ และมีพัฒนาการที่เหมาะสมตามวัย และเพื่อให้การดูแลมารดาและเด็กได้รับบริการในทุกมิติ กรมอนามัย กรมสุขภาพจิต ร่วมกับภาคีเครือข่ายภาครัฐ จึงเห็นควรดูแลมารดาและเด็กในช่วงตั้งแต่ตั้งครรภ์ คลอดและหลังคลอด ตลอดจนการเลี้ยงดูลูก โดยเน้นมารดา และเด็กในโครงการเงินอุดหนุนเพื่อการเลี้ยงดูเด็กแรกเกิด มารดาวัยรุ่น เพราะเป็นกลุ่มเปราะบางที่รัฐควรให้ ความดูแลช่วยเหลือเพื่อให้เด็กที่เกิดมามีการเจริญเติบโตและพัฒนาการสมวัย อยู่ในสังคมได้อย่าง มีความสุข เป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพต่อไป วัตถุประสงค์ 1. พัฒนาระบบการดูแลและป้องกันภาวะซึมเศร้าในมารดาตั้งแต่ระยะตั้งครรภ์ คลอด หลังคลอด และ การเลี้ยงดูเด็กทารกในขวบปีแรกและการส่งต่อมารดาและทารกที่พบปัญหาอย่างไร้รอยต่อ 2. สร้างการมีส่วนร่วมในการป้องกันภาวะซึมเศร้าในมารดาเพื่อลูกรักพัฒนาการสมวัย ด้านสุขภาพ สวัสดิการ ด้านสังคม การมีส่วนร่วมของชุมชนและท้องถิ่น 3. สร้างและพัฒนาให้มีจิตอาสาครอบครัว เพื่อการดูแลและป้องกันภาวะซึมเศร้าในมารดา เพื่อลูกรักพัฒนาการ สมวัยพร้อมเรียนรู้ พื้นที่ด�ำเนินงาน เลือกแบบเจาะจงโดยความ สมัครใจ จากจังหวัดด�ำเนินงาน โครงการเงินอุดหนุนเพื่อการเลี้ยงดู เ ด็กแรก เ กิดที่มีมารดารับ เ งิน อุดหนุนเพื่อการเลี้ยงดูเด็กแรกเกิดสูง ใน 6 จังหวัดน�ำร่อง คือ เชียงราย เชียงใหม่ อุบลราชธานี บุรีรัมย์ นครศรีธรรมราช และสงขลา กิจกรรมด�ำเนินงานหลัก 1. พัฒนาปรับปรุงคู่มือเยี่ยมบ้านเพื่อดูแลและป้องกันภาวะซึมเศร้า ในมารดาเพื่อลูกรักพัฒนาการสมวัยพร้อมเรียนรู้ ส�ำหรับจิตอาสา ครอบครัว 2. พัฒนาศักยภาพภาคีเครือข่ายเพื่อการด�ำเนินงานโครงการพัฒนา ระบบการป้องกันภาวะซึมเศร้าในมารดาเพื่อลูกรักพัฒนาการสมวัย พร้อมเรียนรู้ 3. พัฒนาระบบการจัดบริการป้องกันภาวะซึมเศร้าในมารดาเพื่อ ลูกรักพัฒนาการสมวัยพร้อมเรียนรู้ในหน่วยบริการสาธารณสุข ครอบครัว ท้องถิ่นชุมชน 4. ด�ำเนินการเยี่ยมบ้านโดยจิตอาสาครอบครัว ตามคู่มือเยี่ยมบ้านฯ เพื่อลดภาวะซึมเศร้าในแม่หลังคลอดและส่งเสริมพัฒนาการเด็กส�ำหรับ ทารกที่แม่ซึมเศร้าหลังคลอด โดยอาสาสมัคร 5. การประ เมินผลโครงการฯ การถอดบทเรียนกระบวน หการด�ำเนินงาน และปัญหาอุปสรรค 6. ติดตามเยี่ยมเสริมพลังเพื่อเพิ่มพูนความรู้และแลกเปลี่ยน ประสบการณ์การด�ำเนินงาน